متاسفانه در طول هر سال شاهد تصادفات زیادی در کشور و دنیا هستیم که جان انسان های زیادی را می گیرد یا به سلامت آنان لطمه وارد می کند. در میان اخبار روزانه رسانه ها نیز بعضا تعدادی خبر مربوط به تصادفات وجود دارد که چند نفر جان باختند و چندین نفر نیز مصدوم شده اند. با یک نگاه کلی می توان گفت در بروز تصادفات عوامل گوناگونی دخیل هستند که در این گفتار سعی داریم به برخی از عوامل موثر در بروز تصادفات جاده ای اشاره کنیم و به دنبال راهکارهایی برای کاهش آمار تصادفات باشیم.
نقش حمل و نقل در توسعه کشور
حمل و نقل زیربنای توسعه اقتصادی و به تبع آن یکی از شاخص های توسعه یافتگی و رفاه اجتماعی و اقتصادی هر جامعه ای محسوب می شود. این که دولت ها چه سیاست هایی در زمینه حمل و نقل اتخاذ کنند، در پیشرفت و توسعه کشورها بسیار مهم تلقی می شود. سیاست های حمل و نقل در تمامی دنیا نیازمند مسیری هستند که بتوانند همگام با تمایل فزاینده برای جابجایی رشد کنند و کیفیت زندگی انسان ها را ارتقاء بخشند.
حمل و نقل جاده ای و افزایش آمار تصادفات جاده ای
حمل و نقل جاده ای به عنوان یکی از مهم ترین روش های حمل و نقل، عامل مهمی در توسعه و پیشرفت یک کشور محسوب می شود. اما هر سال شاهد بروز تصافات زیادی در بستر جاده هستیم که نه تنها جان و سلامت انسان ها را به خطر می اندازد، بلکه هزینه و خسارات سنگینی را نیز به خانواده ها، دولت و جامعه تحمیل می کند. خسارت های مالی، روانی و اجتماعی زیادی که به دنبال تصادفات می آید بر کسی پوشیده نیست.
قطعا شما نیز زیاد از عواملی مثل عوامل انسانی، محیطی، جاده، وسیله نقلیه و… در بروز تصادفات شنیده اید. اما در میان همه عوامل موثر در تصادفات، همواره عامل انسانی رتبه نخست را داشته است. به عبارت دیگر یافته ها حاکی از آن است که از بین عوامل موثر بر تصادفات، عامل انسانی با بیش از ۵۴ درصد بیشترین نقش را در بروز چنین حوادثی دارد. چرا با وجود این که می دانیم ما انسان های عاقل و هوشمند، خودمان اولین گزینه بروز حوادث جاده ای هستیم، باز هم هر سال آمار تصادفات نسبت به سال های قبل بالا می رود؟ در ادامه به بررسی برخی از این عوامل موثر می پردازیم چرا که یکی از مؤثرترین مواردي كه مي تواند به عنوان راهكاري مناسب در كاهش تصادفات، تخلفات و افزايش ايمني در رانندگي مورد استفاده قرار گیرد، شناسایی دقیق پارامترهای مؤثر بر تصادفات است.
عوامل موثر در بروز تصادفات
اگر بخواهیم تصادف رانندگی را تعریف کنیم باید گفت تصادف رانندگی به معنای حادثه خیابانی و یا جاده اي است که در آن حداقل یک وسیلۀ نقلیه با یک وسیلۀ نقلیه دیگر، یا با یک کاربر دیگر، یا با یک جسم ثابت در مسیر جاده و یا در حاشیه برخورد کرده باشد که معمولاً آسیب مالی یا جانی در پی دارد و يا اينكه وسیلۀ نقلیۀ مذکور واژگون شده باشد.
علل و عوامل تصادفات جاده ای به صورت کلی به سه بخش تقسیم می شوند، عوامل مربوط به راه-جاده، وسایل نقلیه و انسانی. البته هر کدام از این بخش ها خود به زیربخش های دیگری نیز تقسیم می شوند که همه آن ها را باید به عنوان عوامل موثر در بروز تصادفات در نظر گرفت. تصادف ناشی از نقص در یکی از این بخش ها و یا نقص متقابل آن هاست. اگر این سه عامل به درستی کار کنند و وظایف خود را در کنار هماهنگی با بخش های دیگر درست انجام دهند، تصادفی در کار نخواهد بود. اما قوی ترین بخش در میان این سه، بخش انسانی است.
- عامل انسانی تصادف شامل: شامل سن، جنس، مهارت، خستگي، توجه به رانندگي، تجربه و مستي.
- عامل وسيله نقليه شامل : طراحي، ساخت، نگهداري.
- عامل جاده- محيط شامل: مشخصات هندسي راه، دستگاه هاي کنترل ترافيک، علائم، اصطکاک جاده، آب و هوا و ديد.
اما در اغلب تصادفات، نمی توان تنها یک عامل را به عنوان بروز تصادف مشخص کرد. بلکه تعدادی از عوامل دست به دست می دهد و حادثه تصادفی اتفاق می افتد.
دسته بندی ديگري براي عوامل مؤثر بر تصادفات وجود دارد که اين عوامل را از نظر مقياس زماني و يا سيستماتيک گروه بندي می کند.
عوامل زمینه ساز تصادف: این عوامل قبل از شروع رانندگی وجود داشته و در واقع زمینه ساز و موثر در وقوع تصادف هستند. مانند شرايط سياسي، اقتصادي، جغرافيايي، اقليمي، اجتماعي، فرهنگي، آموزشي، شخصيتي.
عوامل موثر در حین سفر: اين عوامل در طول حرکت وسايل نقليه وجود داشته یا ثابت بوده و يا به کندي تغيير مي کنند. مانند انسان و وسیله نقلیه.
عوامل موثر در حین رانندگی: اين عوامل ممکن است در تمام لحظات رانندگي در حال تغيير باشند که باعث ناگهاني در شرايط شده و در نتيجه منجر به واکنش راننده در برابر اين تغييرها می شوند.
چه کنیم آمار تصادفات کاهش یابد؟
برای کاهش تعداد تصادفات جاده ای، یک شخص، ارگان یا نهاد دولتی به تنهایی کافی نیست. بلکه باید تمامی عوامل را به کار بست تا از وقوع حوادث جاده ای جلوگیری به عمل آمده یا تعداد آن کاهش یابد.
از لزوم اهمیت دادن به عواقب ناشی از تصادفات همین بس که این عواقب نیز باید همانند سایر بیماری ها مثل بیماریه های قلبی، سرطان و امثال آن، از لحاظ سلامت عمومی جامعه مورد ملاحظه قرار گیرد و جهت پیشگیری و جلوگیری از آن اقدامات لازم به عمل آید.
اما برای کاهش تصادفات در بخش انسانی به عنوان اولین و مهم ترین عامل باید چند نکته را در نظر گرفت. اول اینکه در بین عوامل انساني، خستگي و خواب آلودگي نقش بالای ۶۰ درصدی در تصادفات جاده ای ناشی از عامل انسانی را داراست. به عنوان مثال مطالعه انجام شده در نيوزيلند نشان داد، اگر مردم در شرايط زير رانندگي نكنند ميزان تصادفات جدي تا ۱۹ درصد کاهش می یابد:
- وقتي رانندگان احساس خواب آلودگي مي کنند.
- وقتي در ۲۴ ساعت گذشته، كمتر از ۵ ساعت خوابيده اند.
- بين ساعات ۲ تا ۵ صبح.
از سوی دیگر شيوع بالاي خستگی و خواب آلودگی مي تواند به علل مختلف از جمله: وجود جاده يکنواخت در حاشيه کوير، طولاني بودن برخي از مسيرها، کمبود استراحت گاه و زائرسرا در جاده ها و کمبود اطلاعات و آگاهي کافي رانندگان باشد. بنابراین اطلا ع رساني در مورد اختلالات خواب و آموزش بهداشت خواب به رانندگان مي تواند بر بهبود کيفيت خواب و کاهش خطر تصادفات مؤثر باشد. از سوی دیگر ایجاد زیرساخت های لازم در جاده ها، احداث اقامتگاه ها و استراحت گاه های مناسب، بهبود وضع راه ها، نصب علائم هشداردهنده، گاردریل ها و تابلوهای بین مسیر را نیز می توان از جمله عوامل غیر انسانی موثر در کاهش تصادفات جاده ای عنوان کرد.
پیشرفت تکنولوژی و ورود آن به صنعت حمل و نقل نیز می تواند تا حد بسیار زیادی گره‌گشا باشد. فناوری‌های هوشمندی که امنیت، آسایش و راحتی بیشتری را در همه صنایع و همینطور صنعت حمل و نقل جاده‌ای ایجاد خواهند کرد.
بیشتر بخوانید:
تن کیلومتر چیست؟ بررسی نحوه محاسبه تن بر کیلومتر
ترانزیت کالا، آشنایی با ترانزیت و انواع دسته بندی آن