مواد غذایی از آن دست کالاها و محصولاتی است که سهم عمده ای در صنعت حمل و نقل را به خود اختصاص داده است. اما حمل و نقل این قسم از کالا دشواری هایی دارد که قصد داریم در این مطلب به آن بپردازیم.
حمل و نقل مواد غذایی و مشکلات صنعت حمل مواد غذایی
تجارت مواد غذایی در دهه های اخیر به سرعت در حال گسترش است. محصولات غذایی دیگر محدود به مکان تولید شده نیست و در سرتاسر یک کشور و در سطح بین الملل توزیع می شود. امروزه دیگر با پیشرفت روزافزون صنعت حمل و نقل میتوان مواد غذایی تولید شده را از یک نقطه به دورترین نقطه در کره زمین فرستاد. غذا در حال حاضر هزاران کیلومتر به وسیله وسایل حمل و نقل کارآمدتر جابجا می شود. مواد غذایی در گذشته با مشکل حمل و نقل و حفظ کیفیت و سلامت روبرو بود. چرا که مواد غذایی فاسد شدنی است و می تواند به سرعت کیفیت خود را از دست دهد. به عبارت دیگر مواد غذایی اکثرا به خاطر امکان فاسد شدن و تغییر شکل دادن، نمی توانستند در شرایط عادی دوام زیادی بیاورند. به علاوه انتقال بعضی غذاها به نقاط دور تا حدودی امکان ناپذیر می نمود. اما امروزه بشر توانسته با پیشرفت خود در حوزه تکنولوژی این مشکل را تا حد زیادی برطرف نماید. امروزه دیگر مواد غذایی، میوه ها، سبزیجات و … با روش های مختلف حمل و نقل در سراسر دنیا یافت می شود. چرا که وسایل و ماشین آلات به کار گرفته شده مجهز به امکاناتی است که می تواند کیفیت و سلامت مواد غذایی را حفظ نماید.
از آنجا که آلودگی مواد غذایی یک خطر جدی برای سلامتی است که حتی می تواند باعث مرگ مصرف کننده شود، حصول اطمینان از استانداردهای بهداشتی و پاکیزگی یکی از مهمترین اهداف حمل و نقل و لجستیک صنایع غذایی است. شرکت ها باید بهترین شیوه های ایمنی را دنبال کنند و کارکنانی را که در ایمنی مواد غذایی آموزش دیده اند، استخدام کنند. بدون چنین توجهی، صنعت حمل و نقل مواد غذایی می تواند به سرعت مشتریان خود را از دست بدهد و شرکت های فعال در آن از کسب و کار بیرون بیایند. خرابی ها و آسیب ها در حین حمل و نقل، هر ساله خسارات زیادی به صنایع غذایی وارد می کند. بنابراین، در هنگام بسته بندی، بارگیری، تخلیه و حمل و نقل باید مراقبت های خاصی را در نظر بگیریم تا اطمینان حاصل شود که خسارت و زیانی رخ نمی دهد. تأمین امکانات مناسب کنترل آب و هوا، بخش مهمی از توجه به حمل و نقل و تدارکات صنایع غذایی است. زیرا برای حفظ طراوت، جلوگیری از آلودگی و حفظ کیفیت، هر محصول غذایی باید در دمای مطلوب ذخیره شود.
مواد غذایی که امکان فاسد شدن آن ها در مقایسه با بقیه مواد بیشتر است عبارتند از:
- غذاهای حاوی گوشت خام و پخته شده از جمله نخود فرنگی، کیک و ساندویچ
- لبنیات و غذاهای فرآوری شده حاوی تخم مرغ، لوبیا و آجیل است
- غذای دریایی
- میوه ها و سالاد مانند سالاد آماده و آماده برای خوردن
- برنج پخته شده و ماکارونی
قوانین ایمنی هنگام حمل مواد غذایی
به طور کلی سه قانون برای حمل مواد غذایی وجود دارد:
- نگه داشتن مواد غذایی از آلودگی: پوشش و بسته بندی باید به گونه ای باشد که مواد غذایی از هرگونه آلودگی محافظت شوند. به عنوان مثال استفاده از مواد مناسب مانند فویل آلومینیوم برای پوشاندن غذا به طور کامل و اجتناب از استفاده از مواد از قبیل روزنامه ها برای پوشش مواد غذایی.
- نگه داشتن غذا سردتر از ۵ درجه سانتیگراد
- نگه داشتن غذا گرم تر از ۶۰ درجه سانتیگراد
بسته به نوع ماده غذایی، نوع روش حمل و نقل، مدت زمان حمل و فاصله شما باید مواد غذایی را به منظور جلوگیری از انتقال باکتری ها در دمای ۵ درجه سانتیگراد یا سردتر، یا ۶۰ درجه سانتیگراد یا گرمتر نگه دارید.
ویژگی های مورد نیاز هنگام حمل مواد غذایی:
دمای سردخانه یا یخچال و گرمخانه باید به صورت مداوم کنترل شود.
محفظه نگهداری به گونه ای باشد که از ورود افراد متفرقه به آن جلوگیری شود.
جلوگیری از تماس مستقیم مواد غذایی با کف محفظه حمل آن
وسایل حمل و نقل مواد غذایی نباید برای مصارف دیگر مورد استفاده قرار گیرند.
نقش و اهمیت بسته بندی خوب مواد غذایی در طول حمل و نقل
- حداکثر عمر مفید: مدیریت مناسب در حمل و نقل مواد غذایی، غذا را حفظ می کند و تضمین می کند که برای مدت طولانی، طراوت خود را حفظ می کند.
- حفاظت از آفات: مواد غذایی در جریان حمل و نقل هنگامی که به درستی بسته بندی و ذخیره شوند، احتمال آلوده شدن آن ها به انواع آفات و باکتری ها کاهش یافته و سلامت ان تضمین می شود.
- حفظ سلامت عمومی: مهم ترین هدف از بسته بندی و ذخیره سازی درست و اصولی مواد غذایی این است که سلامت عمومی حفظ شود.مصرف کنندگان مواد غذایی در سراسر جهان باید بتوانند به مواد غذایی با کیفیت دسترسی داشته باشند.
انواع روش های حمل و نقل مواد غذایی
انتخاب روش های حمل و نقل برای مواد غذایی به عواملی مانند فاصله نقطه تولید تا مصرف، هزینه های حمل و نقل، شرایط آب و هوایی، حجم مواد غذایی، مدت زمان ارسال سفارش و … بستگی دارد. در حالی که کیفیت مواد غذایی به سازنده / تولید کننده بستگی دارد، لجستیک نقش محوری در حفظ این کیفیت دارد. به عنوان مثال غذاها و محصولات لبنی هنگام حمل و نقل باید در شرایط خاصی از شرایط آب و هوایی نگهداری شوند و اگر این استانداردها برآورده نشوند، می تواند به سرعت بر کیفیت آن ها اثرگذار باشد.
حمل و نقل دریایی: برای انتقال مواد غذایی با حجم زیاد و در فاصله های طولانی بین اقیانوس ها و دریاها مورد استفاده قرار می گیرد. حمل و نقل دریایی ارزان تر است و نقش مهمی را در صنعت غذا ایفا می کند، این نوع حمل و نقل امروزه با کشتی های تخصصی مانند کشتی های یخچال دار و کانتینری با رعایت استانداردهای بین المللی انجام می شود.
حمل و نقل جاده ای: از حمل و نقل جاده ای بیشتر برای جابجایی مواد غذایی در داخل مرزهای یک کشور و همچنین کشورهای هم مرز استفاده می شود که راه های مواصلاتی جاده ای دارد.
حمل و نقل ریلی: روش حمل و نقل ریلی بیشتر برای جابجایی در سطح ملی یا قاره ای مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر برای کشورهایی استفاده می شود که وسعت زیادی داشته و باید این فاصله پوشش داده شود.
حمل و نقل هوایی: در حمل و نقل هوایی مواد غذایی که باید به سرعت و در زمان نسبتا سریعی بین مکان های مختلف جابجا شود استفاده می شود. بخصوص برای مواد غذایی فاسد شدنی که نسبت به دیگر مواد غذایی سریع تر فاسد می شود. همچنین برای فواصل بسیار دور بین قاره ای یا مکان هایی که راه های مواصلاتی به صورت جاده و ریل ندارد از حمل و نقل هوایی استفاده می شود.
در پایان باید گفت بسته به عواملی مانند فاصله، هزینه و محصول بستگی دارد ولی در نهایت باید روشی انتخاب شود که کیفیت و سلامت مواد غذایی حفظ شود.
بیشتر بخوانید:
لجستیک و زنجیره حمل و نقل، نقل لجستیک در حمل و نقل و اقتصاد
بسته بندی تخصصی کالا و چالش های بسته بندی در ایران