موقعیت ایران در آمار حمل و نقل بین المللی و ترازیت جاده ای
در این نوشته به دنبال بررسی آمار حمل و نقل و ترانزیت بین المللی کالا در سال ۱۳۹۷ برطبق سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور هستیم.
حمل و نقل بین المللی و ترانزیت کالا، یکی از پرسودترین خدمات تجاري دنیا، به ویژه براي کشورهایی که از نظر موقعیت جغرافیایی در مسیر ترانزیت بین المللی قرار دارند، به شمار می رود. ایران نیز از جمله کشورهایی است که به لحاظ موقعیت جغرافیایی، توجه کشورهای مختلف را به عبور کالاهاي خود از مسیرهاي ترانزیتی خود معطوف ساخته و از مزیت عبور کالا بهره مند است. کشور ایران می تواند با ایجاد نظام حمل ونقل ایمن و مطمئن، از این مزیت در راستای افزایش درآمد و ارتقاء موقعیت خود در منطقه به نحو مطلوب استفاده نماید.
سازمان راهداری و حمل و نقل جمهوری اسلامی ایران هر سال وضعیت و آمار حمل و نقل بین المللی و ترانزیت جاده ای کالا از مرزهای کشور را در سالنامه آماری خود منتشر می کند. در این سالنامه آمار کل ترانزیت و حمل و نقل از طریق جاده های کشور به دیگر کشورها در زمینه بار و مسافر به صورت نمودارها و جداول آماری منتشر می شود. این نمودارها و جداول برحسب عوامل مختلفی نوشته می شود. از جمله:
- بر حسب نوع عبور در سال (به عنوان مثال جاده ای به جاده ای، ورود از مرزهای جاده ای – خروج از بنادر، ورود از بنادر – خروج از مرزهای جاده ای، بنادر به بنادر)
- بر حسب میزان صادرات از مرزهای کشور یا واردات به مرزهای کشور
- برحسب کالاهای نفتی، غیر نفتی
- بر حسب مرز ورودی و مرز خروجی
- بر حسب کالاهای عمده عبوری از کشور
- بر حسب مرز ورودي و ماه هاي سال
- تردد وسایل مسافري حامل مسافر از مرزهاي جاده اي کشور بر حسب مرز و ملیت مسافر
- تعداد سفر و مسافر جا به جا شده از مرزهاي جاده اي برحسب مرز و نوع عبور در سال
- تعداد سفر و مسافر ورودي از مرزهاي جاده اي برحسب نوع و ملیت وسیله در سال ( اتوبوس، مینی بوس، ون، تاکسی و …)
- تعداد سفر و مسافر خروجی از مرزهاي جاده اي برحسب نوع و ملیت وسیله در سال
- سهم واردات و صادرات و متوسط کالاي حمل شده از مرزهاي جاده اي
- سهم تردد کامیون هاي ایرانی و غیر ایرانی و متوسط کالاي حمل شده از مرزهاي جاده اي
- میزان تن-کیلومتر کالاي ترانزیت شده توسط کامیون برحسب ماه هاي سال
- و …
بر طبق این آماردر سال ۱۳۹۷ در بخش واردات و صادرات و ترانزیت جاده ای کالا، صادرات نفتی (بر حسب تن) ۲۱ درصد و صادرات غیر نفتی ۷۹ درصد کل صادرات را به خود اختصاص داده است. در حالی که واردات مواد و کالاهای غیر نفتی ۹۰ درصد و کالاهای نفتی ۱۰ درصد کل واردات را شامل می شود. جابه جایی این حجم از ترانزیت کالا و مواد نفتی و غیر نفتی به طرق مختلف انجام شده است که در این میان ورود از بنادر_ خروج از مرزهاي جاده اي (توسط کامیون) سهم ۳۵ درصدی را به خود اختصاص داده، ورود از مرزهاي جاده اي (توسط کامیون)_خروج از بنادر ۳۲ درصد و جاده ای به جاده ای حدود ۳۱ درصد را شامل می شود. سهم بنادر به بنادر (توسط کامیون) حدود ۶/۱ درصد است.
عمده کالاهای ترانزیتی در سال ۱۳۹۷ به صورت جدول زیر بر حسب تن و درصد آمده است. در این میان مازوت یا نفت سیاه بیشترین سهم را در ترانزیت کالا به خود اختصاص داده است.
بخش تعداد سفر-کامیون حامل کالاهاي ترانزیت ورودي برحسب ملیت کامیون و نوع عبور نیز شامل آمار کامیون هایی است که کالاهاي ترانزیتی را از مرز مبداء ورودي به مرز مقصد خروجی ، منتقل کرده و یاکامیون هایی که کالاي ترانزیتی را بصورت مستقیم از یک مرز وارد و از مرز دیگر خارج نموده اند.
در بخش میزان کالاي ترانزیت ورودي برحسب ملیت کامیون نیز، کامیون های ایرانی با سهم تقریبا ۶۹ درصدی بیشترین میزان ترانزیت ورودی را دارند، ترکیه و عراق نیز در رتبه دوم و سوم جدول قرار گرفته اند.
بیشترین تردد کامیون هاي حامل کالاي صادراتی از مرزهاي جاده اي در سال ۱۳۹۷ نیز از طریق مرز بازرگان و کامیون های حامل کالای وارداتی از مرز میرجاوه صورت گرفته است.
ارتباط بین توسعه حمل و نقل و رشد اقتصادی
در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ کشورهای جهان، ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ و ارتباط ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ بین توسعه ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺮخ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی وﺟﻮد دارد. به طوری که ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ و زﯾﺮﺑﻨﺎﯾﯽ ﺑﺮای رﺷﺪ و ﺗﺤﻮل اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
امروزه تمایلات به سمت حمل و نقل جاده ای بیشتر از گذشته ایجاد شده است. علت این علاقه مندی و تمایل روز افزون جهانی نسبت به حمل و نقل جاده ای را می توان در سه عامل عمده جست و جو و بررسی نمود:
نخست آنکه با ساخت شبکه راه های مدرن و بهتر شدن عملکرد وسایل نقلیه، حمل و نقل جاده ای کارآیی افزون تری پیدا کرده است.
دومین علت این است که با توسعه اقتصادی ملت ها اهمیت هزینه حمل و نقل کاهش یافته و توجه بیشتر معطوف به سرویس بهتر است به طوری که این خود تاثیر قابل توجهی روی هزینه کل و توزیع خواهد داشت.
در نهایت سومین عامل آنکه وقتی هزینه کل تولید مطرح می شود، حمل و نقل ریلی اغلب به دلیل تاخیر در تحویل و سایر کمبودهای موجود در سرویس چندان اقتصادی به نظر نمی رسد و مورد تردید قرار می گیرد. به تبع آن اهمیت عامل زمان در خصوص کالاهای فسادپذیر، رونق و اهمیت حمل و نقل جاده ای را روزافزون می نماید.
براساس آمار و اطلاعات موجود سهم ارزش افزوده بخش حمل و نقل از کل کشور رقم قابل توجهی بوده و طی سال هاي گذشته نیز روند رو به رشدي داشته است. در این میان سهم ارزش افزوده زیربخش حمل و نقل جاده اي بیش از سایر زیربخش های حمل و نقل بوده است. به طوری که همواره بیش از ۹۰ درصد ارزش افزوده بخش حمل و نقل مربوط به حمل ونقل جاده اي بوده است.حمل و نقل جاده ای کشور، شریان اصلی و بخش اعظم حمل و نقل کشور را به خود اختصاص داده است. با توجه به بستر مناسب در زمینه حمل و نقل جاده اي، توجه و سرمایه گذاري مناسبتر در این بخش ضروري به نظر میرسد.
بیشتر بخوانید:
نگاهی به آمار حمل و نقل داخلی کالا از طریق جاده در سال ۱۳۹۷
تاثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات و واردات