گرمازدگی حالتی است که بیشتر در تابستان و همزمان با بالا رفتن دما ایجاد می شود. بعضی از گروه ها و مشاغل بیشتر در معرض گرمازدگی قرار می گیرند. در این گفتار قصد داریم تا در مورد گرمازدگی و راهکارهای پیشگیری و حل گرمازدگی صحبت نماییم.
گرمازدگی چیست؟
درصورت افزایش شدید حرارت محیط و همچنین افزایش تولید گرما در بدن، در صورتی که بدن در دفع حرارت ایجاد شده ناتوان باشد، گرمازدگی ایجاد می شود. به عبارت دیگر به هم خوردن تعادل در مکانیسم های تنظیمی گرمای بدن، گرمازدگی نامیده می شود. به بیان ساده تر گرمازدگی حالتی است که حرارت بیش از ظرفیت اتلاف آن افزایش یابد، در این حالت بدن نمی تواند از دست دادن آب و نمک خود را جبران کند، به همین علت درجه حرارت بدن شروع به افزایش می کند.
در شرایط معمول و گرم نبودن زیاد محیط، دامنه تغییرات دمای بدن انسان محدود است. در این صورت در بدن انسان فعل و انفعالات شیمیایی در حال وقوع بوده و این امر منجر به تولید حرارت می شود. این حرارت از طریق راه هایی مثل تعریق، از بدن دفع می شود. یعنی تعریق یک مکانیزم دفاعی در برابر حرارت ایجاد شده است. اما زمانی که فرد نتواند حرارت بالای بدن را از طریق عرق کردن دفع کند، گرمازدگی اتفاق می افتد. در گرمازدگی دمای مرکزی بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد می رسد که اگر کنترل نشود، این حرارت می تواند خیلی سریع بالتر رفته و به صورت افزایش درجه حرارت بدن تا حدود ۴۱ درجه سانتیگراد پیشرفت کند.
گرمازدگی به دو دسته تقسیم می شود، یک دسته از آن کلاسیک نامیده می شود که بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی، بیماری های مزمن، بیماری های روانی، معلولان، افراد چاق، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده اند، استفاده‌کنندگان از بعضی داروها اتفاق می افتد. نوع دیگر آن گرمازدگی فعالیتی نامیده می شود، بیشتر در سنین پایین‌تر و به دنبال فعالیت ها و ورزش های سنگین در آب و هوای گرم و در شرایط کمبود آب بدن (دهیدراتاسیون) اتفاق می افتد.
چه کسانی بیشتر در معرض گرمازدگی قرار می گیرند؟
رانندگان کامیون، به عنوان کسانی که بیشتر ساعات عمر خود را در جاده ها سپری می کنند، از جمله افرادی هستند که در فصل گرما در معرض گرمازدگی قرار می گیرند. با توجه به شغل و مسئولیت این دسته از افراد و خطرناک بودن گرمازدگی، رانندگان عزیز باید به گرمازدگی توجه کرده و آن را جدی بگیرند.
نشانه ها و علائم گرمازدگی
افزایش دمای مرکزی بدن، خشکی پوست، افزایش تعداد تنفس، حالت گیجی، ضعف و خستگی، کشیدگی و درد عضلات، استفراغ و تهوع، پوست رنگ پریده و چسبناک، ضعف و غش، ادرار زرد تیره یا نارنجی، سردرد و اسهال و در نهایت عدم هشیاری از نشانه های گرمازدگی است. در صورتی که این نشانه ها را در خود یا نزدیکانتان مشاهده کردید باید نسبت به درمان و رفع آن سریعا اقدام کنید. چرا که بیشتر افراد به علت دیر مراجعه کردن به پزشک در اثر گرمازدگی دچار عوارضی می شوند که مهم ترین آنها از بین رفتن کلیه هاست که در پی آن کاهش حجم ادرار ایجاد شده و در نهایت منجر به دیالیز می شود. بنابراین درمان باید در همان دقایق اولیه انجام شود.
راهکارهای حل گرمازدگی
- لباس های اضافی او را درآورید.
- خنک کردن فرد گرمازده: با استفاده از پارچه های خیس در روی شکم، زیربغل، کشاله های ران، سر وگردن و باد زدن بیمار او را خنک کنید.
- در گرمازدگی های خفیف می توانید آب و املاح از دست رفته بدن بیمار را با محلول ORS جبران کنید و در حالی که فرد هوشیار است به او از این محلول بنوشانید. دقت داشته باشید مایعات خنک به او بنوشانید نه یخ زده.
- اگر فرد دچار گرمازدگی دارای علائم گیجی، هذیان یا کاهش هوشیاری بود، به سرعت او را به مراکز درمانی منتقل کنید.
رانندگان برای گرمازدگی چه کنند؟
- رانندگان عزیز باید برنامه سفر خود در طول روزهای تابستان یا گرم سال را طوری برنامه ریزی کنید که در ساعات گرم روز بخصوص ساعت ۱۰ صبح تا ۵ بعدازظهر در گرما نمانید، چرا که در این ساعات گرمای هوا محسوس تر است. بنابراین سعی کنید در معرض گرمای کمتری قرار بگیرید.
- رانندگانی که مجبورید در ساعات گرم روز کار کنید، حتما لباس روشن بپوشید، لباس روشن نور خورشید را جذب نمی کند.
- حتما سیستم تهویه ماشین خود را کنترل و در صورت خرابی آن را تعمیر کنید.
- ازکلاه نقاب‌دار استفاده کنید.
- مایعات زیادی هم بنوشید. می توانید کمی آبلیموی تازه در آب بریزید، آن را با تخم شربتی و کمی شکر (در صورتی که اضاه وزن دارید شکر را حذف کنید) به صورت شربت درآورده و بنوشید. البته زمانی که صحبت از نوشیدن مایعات زیاد می شود منظور چای پر رنگ، نوشابه های کافئین دار و شربت ها و آبمیوه هایی با شکر زیاد نیست، چرا که این موارد خودشان تشنگی را تشدید می کنند. در فصل تابستان، صرف نظر از میزان فعالیتی که دارید، لازم است میزان دریافت مایعات را بیشتر کنید. مقدار زیادی آب و در دفعات فراوان بنوشید.
- سعی کنید غذاهای سبک میل کنید و با مصرف غذای سنگین و پر پروتئین به سوخت داخلی بدن خود اضافه نکنید.
- به جای آبمیوه ها که فیبر ندارند، بهتر است از خود میوه استفاده کنید.
همچنین بخوانید: